Petrol and diesel आजच्या आर्थिक जगात इंधन किंमती हा एक महत्त्वाचा घटक बनला आहे. जागतिक बाजारपेठेत कच्च्या तेलाच्या किमतींमध्ये सातत्याने होणारे चढ-उतार आणि त्यांचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर होणारा परिणाम याकडे सर्वांचेच लक्ष लागलेले असते. विशेषतः 21 नोव्हेंबर 2024 रोजीच्या स्थितीचा आढावा घेताना काही महत्त्वाचे मुद्दे समोर येतात.
जागतिक बाजारपेठेतील स्थिती आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किमतींमध्ये लक्षणीय चढ-उतार दिसून येत आहेत. ब्रेंट क्रूडची किंमत सध्या प्रति बॅरल $73.12 इतकी आहे, तर WTI क्रूडची किंमत प्रति बॅरल $68.87 वर स्थिरावली आहे. या किमतींचा थेट परिणाम भारतातील पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींवर होत असतो, कारण भारताला आपल्या तेल गरजांचा बहुतांश भाग आयात करावा लागतो.
हे पण वाचा:
बजेटमध्ये सोने आणि चांदीच्या किमतीत विक्रमी घसरण, जाणून घ्या आजचा नवीनतम दर Record breaking in gold
भारतातील इंधन किमतींची सद्यस्थिती भारतीय तेल कंपन्यांनी आज किमतींमध्ये कोणताही बदल न करण्याचा निर्णय घेतला आहे. विशेषतः चार प्रमुख महानगरांमधील किमतींचा विचार करता, त्यात स्थिरता दिसून येते. राजधानी दिल्लीत पेट्रोलची किंमत ₹94.77 प्रति लिटर असून, आर्थिक राजधानी मुंबईत ती ₹103.44 प्रति लिटर इतकी आहे. कोलकात्यात सर्वाधिक ₹104.95 प्रति लिटर, तर चेन्नईत ₹100.80 प्रति लिटर अशी किंमत कायम आहे.
डिझेलच्या किमतींचे चित्र डिझेलच्या बाबतीत देखील कोणताही बदल झालेला नाही. दिल्लीत डिझेल ₹87.67 प्रति लिटर, मुंबईत ₹89.97 प्रति लिटर, कोलकात्यात ₹91.76 प्रति लिटर आणि चेन्नईत ₹92.39 प्रति लिटर या दराने विकले जात आहे. डिझेलच्या किमती स्थिर राहिल्यामुळे वाहतूक क्षेत्रावर आणि त्यातून सर्वसामान्य नागरिकांवर होणारा आर्थिक बोजा कमी झाला आहे.
इतर शहरांमधील परिस्थिती देशातील इतर प्रमुख शहरांमध्ये मात्र किमतींमध्ये विविधता दिसून येते. विशाखापट्टणम येथे पेट्रोलची किंमत सर्वाधिक ₹108.35 प्रति लिटर आहे, तर इटानगर येथे ती ₹103.33 प्रति लिटर इतकी आहे. दिब्रुगड (₹107.41), गया (₹106.38), चंदीगड (₹94.30), दुर्ग (₹100.68), पणजी (₹97.30) आणि गांधीनगर (₹94.94) या शहरांमध्येही वेगवेगळ्या पातळ्यांवर किमती आहेत.
किमतींमधील फरकाची कारणे प्रत्येक राज्यातील करांची रचना वेगवेगळी असल्यामुळे इंधन किमतींमध्ये फरक पडतो. राज्य सरकारे लावत असलेले व्हॅट, सेस आणि इतर कर, तसेच वाहतूक खर्च यामुळे एकाच इंधनाच्या किमतीत विविध शहरांमध्ये तफावत दिसून येते. याशिवाय, कच्च्या तेलाच्या आंतरराष्ट्रीय किमती आणि डॉलर-रुपया विनिमय दर यांचाही परिणाम किमतींवर होतो.
सामान्य नागरिकांवरील परिणाम किमतींमधील स्थिरतेमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा मिळाला आहे. विशेषतः डिझेलच्या किमती स्थिर राहिल्यामुळे माल वाहतुकीचा खर्च नियंत्रणात राहिला आहे, ज्याचा थेट फायदा ग्राहकांना होतो. जीवनावश्यक वस्तूंच्या किमतींवर देखील याचा सकारात्मक परिणाम होतो.
जागतिक बाजारपेठेतील अस्थिरता लक्षात घेता, भविष्यात इंधन किमतींमध्ये बदल होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. मात्र, सध्याच्या स्थिर किमतींमुळे अर्थव्यवस्थेला आणि सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा मिळाला आहे. भारत सरकार आणि तेल कंपन्या यांच्या धोरणांमुळे किमती नियंत्रणात ठेवण्यात यश मिळत आहे.
इंधन किमतींचा थेट संबंध देशाच्या अर्थव्यवस्थेशी आणि सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनाशी जोडलेला आहे. सध्याच्या स्थिर किमतींमुळे अर्थव्यवस्थेला एक प्रकारची स्थिरता प्राप्त झाली आहे. मात्र, जागतिक बाजारपेठेतील चढ-उतार लक्षात घेता, भविष्यात किमतींवर बारीक नजर ठेवणे आवश्यक आहे.