कापूस बाजार भावत मोठी वाढ; शेतकरी होणार मालामाल increase in cotton market

increase in cotton market आज आपण भारतातील प्रमुख कापूस बाजारपेठांमधील भाव परिस्थितीचा आढावा घेणार आहोत. विशेषतः आंध्र प्रदेश आणि मध्य प्रदेशातील विविध बाजारपेठांमध्ये कापसाच्या विविध प्रकारांच्या दरांमध्ये लक्षणीय फरक दिसून येत आहे. या विश्लेषणातून आपल्याला कापूस बाजाराची सद्यस्थिती आणि येणाऱ्या काळातील संभाव्य भाव कल समजण्यास मदत होईल.

आंध्र प्रदेशातील परिस्थिती

आंध्र प्रदेशातील अडोनी बाजारपेठेत ‘बनी’ प्रकारच्या कापसाचा व्यापार होत असून, येथे किमान दर रुपये ४,३०७ तर कमाल दर रुपये ७,२२५ नोंदवला गेला आहे. सरासरी व्यवहार रुपये ७,०८९ च्या दरान्वये होत आहेत. या बाजारपेठेतील दरांमध्ये मोठी तफावत दिसून येते, जी जवळपास २,९०० रुपयांपर्यंत आहे. ही तफावत कापसाच्या गुणवत्तेनुसार आणि मागणी-पुरवठ्याच्या संतुलनानुसार असल्याचे दिसून येते.

मध्य प्रदेशातील बाजारपेठांचे विश्लेषण

उत्तम दर्जाच्या कापसाची स्थिती

मध्य प्रदेशातील थांडला बाजारपेठेत लांब धाग्याच्या (Long Fiber) कापसाला सर्वाधिक भाव मिळत असून, येथे किमान ९,२०० ते कमाल ९,२५० रुपये प्रति क्विंटल दर नोंदवला गेला आहे. सरासरी व्यवहार ९,२०० रुपयांच्या दरान्वये होत आहेत. हा दर राज्यातील इतर बाजारपेठांच्या तुलनेत सर्वाधिक आहे.

मध्यम श्रेणीचा कापूस

जोबट बाजारपेठेत मध्यम धाग्याच्या (Medium Fiber) कापसाचा व्यापार होत असून, येथे स्थिर दर रुपये ६,९०० प्रति क्विंटल नोंदवला गेला आहे. या बाजारपेठेत दरांमध्ये कोणतीही चढउतार नाही, जे बाजाराच्या स्थिरतेचे निदर्शक आहे.

विना जिनिंग कापसाची परिस्थिती

मध्य प्रदेशातील बहुतांश बाजारपेठांमध्ये विना जिनिंग कापसाचा व्यापार मोठ्या प्रमाणावर होत आहे. येथील प्रमुख बाजारपेठांची स्थिती पुढीलप्रमाणे आहे:

१. सैलाना: या बाजारपेठेत सर्वाधिक दर असून, किमान ९,००० ते कमाल ९,००५ रुपये प्रति क्विंटल नोंदवले गेले आहेत.

२. अलिराजपूर: येथे स्थिर दर रुपये ५,५०० प्रति क्विंटल आहे, जो राज्यातील सर्वात कमी दरांपैकी एक आहे.

३. खेटिया: या बाजारपेठेत स्थिर दर रुपये ६,८०० प्रति क्विंटल नोंदवला गेला आहे.

४. बडवाहा: येथे किमान ५,७०० ते कमाल ६,८०० रुपये प्रति क्विंटल दर असून, सरासरी व्यवहार ६,७०० रुपयांच्या दरान्वये होत आहेत.

५. पेटलावद: या बाजारपेठेत किमान ६,००० ते कमाल ६,३२० रुपये प्रति क्विंटल दर नोंदवला गेला आहे.

६. कुक्षी: येथे किमान ६,६५० ते कमाल ६,७०० रुपये प्रति क्विंटल दर आहे.

७. भिकाणगाव: या बाजारपेठेत मोठी दरतफावत दिसून येते. किमान ६,३९० ते कमाल ७,०९८ रुपये प्रति क्विंटल दर नोंदवला गेला आहे.

८. खंडवा: येथे किमान ६,४५० ते कमाल ६,८०० रुपये प्रति क्विंटल दर आहे.

बाजार विश्लेषण आणि निष्कर्ष

१. दर्जानुसार मोठी तफावत: उत्तम दर्जाच्या लांब धाग्याच्या कापसाला (थांडला बाजारपेठ) सर्वाधिक भाव मिळत असून, तो सुमारे ९,२०० रुपये प्रति क्विंटल आहे. तर साध्या विना जिनिंग कापसाला सरासरी ६,००० ते ७,००० रुपये प्रति क्विंटल दर मिळत आहे.

२. प्रादेशिक असमतोल: आंध्र प्रदेश आणि मध्य प्रदेशातील दरांमध्ये लक्षणीय फरक दिसून येतो. आंध्र प्रदेशातील अडोनी बाजारपेठेत दरांची व्याप्ती अधिक मोठी आहे.

३. बाजारपेठनिहाय वैशिष्ट्ये: प्रत्येक बाजारपेठेत स्थानिक मागणी-पुरवठा, वाहतूक सुविधा आणि व्यापारी संख्येनुसार दरांमध्ये फरक दिसून येतो.

४. गुणवत्ता प्रमाणीकरण: लांब धागा आणि मध्यम धाग्याच्या कापसाला विना जिनिंग कापसापेक्षा अधिक चांगला भाव मिळत आहे, जे गुणवत्ता प्रमाणीकरणाचे महत्त्व दर्शवते.

वरील विश्लेषणावरून असे दिसते की, उत्तम दर्जाच्या कापसाची मागणी वाढत असून, त्यामुळे त्याचे दर स्थिर राहण्याची शक्यता आहे. विना जिनिंग कापसाच्या दरांमध्ये मात्र चढउतार दिसून येत आहेत, जे बाजारातील अस्थिरतेचे निदर्शक आहे. शेतकऱ्यांनी गुणवत्तापूर्ण उत्पादनावर भर देणे आणि योग्य बाजारपेठेची निवड करणे महत्त्वाचे ठरेल.