free washing machine आजच्या डिजिटल युगात माहितीचा प्रवाह अत्यंत वेगवान झाला आहे. सोशल मीडियाच्या माध्यमातून कोणतीही माहिती काही क्षणांत लाखो लोकांपर्यंत पोहोचू शकते. मात्र या माहितीची विश्वसनीयता तपासणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते.
अलीकडेच सोशल मीडियावर एक बातमी प्रचंड वेगाने व्हायरल झाली – केंद्र सरकार देशभरातील महिलांना मोफत वॉशिंग मशीन देणार असल्याची. या बातमीने अनेकांचे लक्ष वेधून घेतले, परंतु ही बातमी किती खरी आहे, याचा सखोल विचार करणे गरजेचे आहे.
सध्याच्या काळात महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी केंद्र आणि राज्य सरकारे विविध कल्याणकारी योजना राबवत आहेत. महाराष्ट्र सरकारची ‘लाडकी बहीण’ योजना याचे उत्तम उदाहरण आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १५०० रुपयांची आर्थिक मदत दिली जाते, ज्यामुळे त्यांना आर्थिक स्वावलंबन मिळण्यास मदत होते. परंतु नुकतीच व्हायरल झालेली ‘मोफत वॉशिंग मशीन’ योजना या सर्व योजनांपेक्षा वेगळी आणि अधिक आकर्षक वाटते.
वॉशिंग मशीनचे महिलांच्या जीवनातील महत्त्व नाकारता येणार नाही. विशेषतः कामकाजी महिलांसाठी हे उपकरण वरदानच ठरले आहे. कपडे धुण्यासाठी लागणारा वेळ आणि श्रम याची बचत करून ते महिलांना इतर महत्त्वाच्या कामांसाठी वेळ देते. शिवाय, वॉशिंग मशीनमुळे कपडे अधिक स्वच्छ आणि निर्जंतुक होतात, जे आरोग्याच्या दृष्टीने फायदेशीर आहे. अशा परिस्थितीत, सरकारकडून मोफत वॉशिंग मशीन मिळणे ही बाब खरोखरच महिलांच्या जीवनमानात क्रांतिकारक बदल घडवू शकते.
परंतु दुर्दैवाने, ही बातमी एक निव्वळ अफवा असल्याचे आता स्पष्ट झाले आहे. या बातमीचा उगम ‘ज्ञानमंदिर ऑफिशियल’ नावाच्या यूट्यूब चॅनेलवरून झाला, जिथे एका व्हिडिओमध्ये असा दावा करण्यात आला की केंद्र सरकार लवकरच महिलांसाठी मोफत वॉशिंग मशीन योजना सुरू करणार आहे. मात्र केंद्र सरकारने या संदर्भात स्पष्टीकरण देऊन सांगितले की अशी कोणतीही योजना सध्या अस्तित्वात नाही किंवा भविष्यात राबवण्याचा विचारही नाही.
या घटनेतून अनेक महत्त्वाचे धडे मिळतात. सर्वप्रथम, सोशल मीडियावरील माहितीची पडताळणी करण्याचे महत्त्व समजते. दुसरे, अशा खोट्या बातम्या पसरवणाऱ्यांविरुद्ध कठोर कारवाईची गरज स्पष्ट होते. तिसरे, नागरिकांमध्ये डिजिटल साक्षरता वाढवण्याची निकड दिसून येते.
या घटनेने एक महत्त्वाचा प्रश्नही उपस्थित केला आहे – अशा प्रकारच्या योजना खरोखरच व्यवहार्य आहेत का? भारतासारख्या विकसनशील देशात, जिथे अनेक महिला अजूनही मूलभूत सुविधांपासून वंचित आहेत, तिथे मोफत वॉशिंग मशीन देणे किती शक्य आहे? एका बाजूला अशा योजनांमुळे महिलांच्या जीवनमानात सुधारणा होऊ शकते, तर दुसऱ्या बाजूला त्यासाठी लागणारा प्रचंड खर्च आणि व्यवस्थापकीय आव्हाने यांचाही विचार करावा लागेल.
मात्र सरकार महिलांच्या कल्याणासाठी अनेक प्रभावी योजना राबवत आहे, हे विसरता कामा नये. ‘बेटी बचाओ, बेटी पढाओ’ योजना मुलींच्या शिक्षणासाठी आणि सुरक्षिततेसाठी कार्यरत आहे. ‘उज्ज्वला योजने’अंतर्गत गरीब कुटुंबांना मोफत एलपीजी कनेक्शन दिले जात आहेत, ज्यामुळे महिलांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होत आहे. ‘प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना’ गर्भवती महिलांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करते.
मोफत वॉशिंग मशीनची अफवा जरी खोटी असली, तरी त्यातून एक महत्त्वाचा संदेश मिळतो – महिलांच्या दैनंदिन जीवनातील अडचणींकडे गांभीर्याने लक्ष देण्याची गरज आहे. कपडे धुणे, स्वयंपाक करणे, घर स्वच्छ करणे अशी अनेक कामे अजूनही बहुतांश घरांमध्ये महिलांवरच सोपवली जातात. या कामांचा भार कमी करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर कसा करता येईल, याचा गंभीर विचार करण्याची वेळ आली आहे.
शेवटी, नागरिकांनी कोणत्याही सरकारी योजनेची माहिती घेताना केवळ अधिकृत स्रोतांवरच विश्वास ठेवावा. सोशल मीडियावरील माहिती शेअर करण्यापूर्वी त्याची सत्यता तपासून पाहणे आवश्यक आहे. तसेच, अफवा पसरवणाऱ्या व्यक्ती आणि संस्थांवर कायदेशीर कारवाई करण्याची गरज आहे, जेणेकरून भविष्यात अशा घटना टाळता येतील.