RBI’s new rule काही दिवसांपूर्वी, देशातील दोन प्रमुख बँका – YES बँक आणि ICICI बँकेने त्यांच्या बचत खात्यांची सेवा शुल्कात बदल करण्याचा निर्णय जाहीर केला. या बदलांचा प्रभाव १ मे २०२३ पासून लागू होणार आहे. या दोन बँका बचत खात्यांच्या प्रकारांमध्येही बदल करणार असल्याचे सांगण्यात आले आहे.
या बदलांची सविस्तर माहिती पुढील प्रमाणे –
YES बँक
YES बँकेच्या अधिकृत वेबसाइटनुसार, बचत खात्यांच्या विविध प्रकारांमध्ये किमान सरासरी शिल्लक (MAB) आणि शुल्कात बदल करण्यात आला आहे.
- प्रो मॅक्स बचत खाते: या खात्यातील किमान सरासरी शिल्लक रु. 50,000 इतकी ठेवण्याची आवश्यकता असेल. या खात्यासाठी कमाल शुल्क रु. 1,000 एवढे निश्चित करण्यात आले आहे.
- इतर बचत खाती: या खात्यांसाठी किमान सरासरी शिल्लक आणि शुल्कात वेगवेगळे बदल करण्यात आले आहेत. ही माहिती बँकेच्या वेबसाइटवर उपलब्ध आहे.
बँकेने काही विशिष्ट प्रकारची खाती बंद करण्याचाही निर्णय घेतला आहे. या बंद होणाऱ्या खात्यांची यादी देखील बँकेच्या वेबसाइटवर प्रदर्शित केली आहे.
ICICI बँक
ICICI बँकेनेही सेवा शुल्कात काही प्रमुख बदल केले असून, या बदलांचा प्रभाव १ मे पासून लागू होणार आहे. या बदलांचा सारांश पुढीलप्रमाणे –
- किमान सरासरी शिल्लक (MAB): बचत खात्यांसाठी किमान सरासरी शिल्लक आवश्यक असलेल्या प्रकारात बदल करण्यात आला आहे.
- व्यवहार शुल्क: बँकेने काही व्यवहारांसाठी आकारणार असलेल्या शुल्काचे प्रमाण बदलले आहे.
- एटीएम इंटरचेंज फी: एटीएम वापरासाठी बँकेने शुल्क निश्चित केले आहे.
याशिवाय, ICICI बँकेने काही खाती बंद करण्याचा निर्णयही घेतला आहे. यामध्ये ॲडव्हांटेज वुमन सेव्हिंग अकाउंट, प्रिव्हिलेज अकाउंट्स ॲडव्हान्टेज वुमन सेव्हिंग अकाउंट, ॲसेट लिंक्ड सेव्हिंग अकाउंट आणि ऑरा सेव्हिंग्स अकाउंट यांचा समावेश आहे.
या बदलांचे कारण आणि त्यामागील पार्श्वभूमी
बँका हे वित्तीय क्षेत्रातील महत्त्वाचे घटक असून, ग्राहकांना दिली जाणारी सेवा आणि त्यासाठी आकारण्यात येणारे शुल्क हे त्यांच्या व्यवसायाचे महत्त्वाचे घटक आहेत. काही वर्षांपूर्वी, बँका ग्राहकांना विविध प्रकारच्या सेवा मोफत पुरवीत होत्या. मात्र, ग्राहकांच्या बचत खात्यांमधील शिल्लक घटत असल्याने, बँका आता या सेवांसाठी शुल्क आकारू लागल्या आहेत.
याशिवाय, कोविड-19 महामारी आणि तेजी-मंदीच्या परिस्थितीतही बँकांच्या व्यवसायावर परिणाम झाला आहे. त्यामुळे त्यांना आपली उत्पन्नाची स्त्रोते वाढवण्यासाठी शुल्कांमध्ये बदल करण्याची आवश्यकता निर्माण झाली आहे.
काही बँका काही प्रकारची खाती बंद करण्याचा निर्णय घेत आहेत. ही अशी खाती असतात, ज्यांमधील उत्पन्न बँकांना पुरेसे मिळत नसते. उदाहरणार्थ, ॲडव्हांटेज वुमन सेव्हिंग अकाउंट ही खाती बंद करणार असल्याचे ICICI बँकेने जाहीर केले आहे.
जनतेच्या या बदलांची प्रतिक्रिया कशी असेल?
बँकांच्या या निर्णयाने ग्राहकांवर काही प्रतिकूल परिणाम होण्याची शक्यता आहे. किमान सरासरी शिल्लक वाढवल्याने ग्राहकांना त्यांच्या खात्यात कायम हप्ता ठेवावा लागणार आहे. यामुळे त्यांच्या उपलब्ध असणाऱ्या निधीवर परिणाम होऊ शकतो.
काही प्रकारच्या खात्यांना बंद करण्यात येत असल्याने, अशा खात्यांधारक ग्राहकांना या बँकांकडून वेगळ्या प्रकारच्या खात्यात स्थानांतरित व्हावे लागेल. यासाठी त्यांना वेळ, श्रम आणि अतिरिक्त प्रक्रियांना सामोरे जावे लागणार आहे.
व्यवहार शुल्कात वाढ केल्याने पैशांचा खर्च वाढण्यास मदत होणार आहे. एटीएम वापरावर शुल्क आकारल्याने देखील ग्राहकांची फी भरावी लागत आहे. शिवाय, सर्वसामान्य ग्राहकांसह लहान उद्योजक आणि छोटे व्यवसायही या बदलांची झळ बसणार आहे. त्यांच्या व्यवहारांवर परिणाम होऊ शकतो.
बँकांनी ही बदले काही कारणांमुळेच केल्याची स्पष्टता दिलेली आहे. मात्र, लोकांच्या दृष्टीने हे बदल योग्य वाटत नसल्याचे निरीक्षण आहे. यामुळे बँकाप्रती ग्राहकांच्या विश्वासाला देखील धक्का बसण्याची शक्यता आहे.
या परिस्थितीत, बँका ग्राहकांच्या गरजा आणि अपेक्षा लक्षात घेऊन बदल करण्याची गरज आहे. ग्राहकांच्या आर्थिक स्थितीवर परिणाम होणार नाही याची काळजी घेण्यासाठी बँकांनीही पुढाकार घेणे आवश्यक आहे.
