New ST bus fares महाराष्ट्राची जीवनवाहिनी असलेल्या एसटी महामंडळाने नागरिकांना मोठा धक्का देण्याची तयारी केली आहे. राज्य परिवहन महामंडळाने तिकीट दरात १० टक्के वाढ करण्याचा प्रस्ताव राज्य परिवहन प्राधिकरणाकडे पाठवला असून, या निर्णयामुळे सर्वसामान्य प्रवाशांच्या खिशाला कात्री लागणार आहे. विशेषतः उन्हाळी हंगामात, जेव्हा लाखो नागरिक आपल्या गावी किंवा सुट्टीसाठी प्रवास करत असतात, अशा वेळी ही भाडेवाढ त्यांच्यासाठी अतिरिक्त आर्थिक बोजा ठरणार आहे.
महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळ (एसटी) ही राज्यातील सर्वसामान्य जनतेची सर्वात विश्वासार्ह वाहतूक सेवा मानली जाते. दररोज लाखो प्रवासी एसटीच्या माध्यमातून प्रवास करतात. विशेषतः ग्रामीण भागातील नागरिकांसाठी एसटी ही जीवनदायिनी ठरली आहे. मात्र आता महामंडळाने प्रस्तावित केलेली १० टक्के भाडेवाढ अनेकांच्या आर्थिक नियोजनावर परिणाम करणार आहे.
उन्हाळी हंगामाचे महत्त्व: उन्हाळ्याच्या काळात विशेषतः शालेय सुट्ट्यांमध्ये एसटीच्या वाहतुकीला मोठ्या प्रमाणात मागणी असते. या काळात अनेक कुटुंबे आपल्या मूळ गावी जाण्यासाठी एसटीचा वापर करतात. शिवाय पर्यटन स्थळांना भेट देण्यासाठी देखील मोठ्या प्रमाणात प्रवासी एसटीवर अवलंबून असतात. आकडेवारीनुसार, या काळात दररोज सुमारे ५५ लाख लोक स्थलांतरित होतात, तर एकूण स्थलांतरितांची संख्या १३,००० पर्यंत पोहोचते.
भाडेवाढीची कारणे आणि प्रक्रिया: एसटी महामंडळाकडून महसूल वाढीसाठी वेळोवेळी हंगामी भाडेवाढ केली जाते. सध्या आचारसंहिता लागू असल्याने, भाडेवाढीच्या प्रस्तावासाठी निवडणूक आयोगाची परवानगी मागण्यात आली आहे. शिवाय, कोणतीही भाडेवाढ करण्यापूर्वी राज्य परिवहन प्राधिकरणाची मान्यता आवश्यक असते. त्यामुळे हा प्रस्ताव सध्या प्राधिकरणाकडे विचाराधीन आहे.
प्रवाशांवर होणारा परिणाम: प्रस्तावित १० टक्के भाडेवाढीचा सर्वाधिक परिणाम नियमित प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांवर होणार आहे. विशेषतः:
- विद्यार्थी आणि नोकरदार वर्ग
- ग्रामीण भागातून शहरात येणारे व्यापारी
- आरोग्य सेवेसाठी प्रवास करणारे रुग्ण
- धार्मिक स्थळांना भेट देणारे भाविक
- पर्यटक आणि सहलीसाठी जाणारे प्रवासी
सामाजिक-आर्थिक प्रभाव: भाडेवाढीमुळे सर्वसामान्य कुटुंबांच्या मासिक खर्चात वाढ होणार आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील लोकांसाठी, जे रोजगार आणि शिक्षणासाठी शहरी भागात येतात, त्यांच्यासाठी ही वाढ अधिक जाचक ठरणार आहे. शिवाय उन्हाळी सुट्टीत कुटुंबासह प्रवास करणाऱ्यांना अतिरिक्त आर्थिक भार सहन करावा लागणार आहे.
भविष्यातील परिणाम: भाडेवाढीमुळे काही प्रवासी खासगी वाहतूक सेवांकडे वळण्याची शक्यता आहे. मात्र, ग्रामीण भागात खासगी वाहतूक सेवा उपलब्ध नसल्याने तेथील नागरिकांना वाढीव दराने प्रवास करणे भाग पडणार आहे. याशिवाय पर्यटन क्षेत्रावरही याचा परिणाम होऊ शकतो.
पर्यायी उपाय: एसटी महामंडळाने भाडेवाढीबरोबरच सेवेच्या गुणवत्तेत सुधारणा करण्याची गरज आहे. यामध्ये:
- बसेसची वेळापत्रके अधिक कार्यक्षम करणे
- जुन्या बसेस बदलून नवीन बसेस दाखल करणे
- प्रवाशांसाठी सुविधांमध्ये वाढ करणे
- ऑनलाइन तिकीट बुकिंग सेवा सुलभ करणे
एसटी महामंडळाची प्रस्तावित भाडेवाढ ही सर्वसामान्य जनतेसाठी चिंतेचा विषय ठरली आहे. विशेषतः उन्हाळी हंगामात जेव्हा प्रवाशांची संख्या मोठ्या प्रमाणात वाढते, तेव्हा ही वाढ अधिक जाचक ठरणार आहे. राज्य परिवहन प्राधिकरणाने या प्रस्तावाचा सखोल विचार करून, सर्वसामान्य जनतेच्या हिताचा विचार करत निर्णय घेणे आवश्यक आहे.
