Mahatma Jyotiram Phule महात्मा ज्योतीराव फुले यांनी शेतकऱ्यांच्या हितासाठी अनेक कार्यक्रम राबविले. त्यांच्या विचारांनी प्रेरीत होऊन सरकारने शेतकऱ्यांना मदत व प्रोत्साहन देण्यासाठी “महात्मा ज्योतीराव फुले कर्जमुक्ती योजना” ही योजना सुरू केली. ही योजना 2019 मध्ये सुरू करण्यात आली असून, 29 जुलै 2022 रोजी शासनाने या योजनेमध्ये काही बदल केले आहेत.
२. उद्दिष्टे:
या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत:
- शेतकऱ्यांच्या कर्जाची परतफेड करण्यात होणाऱ्या अडचणी दूर करणे.
- शेतकऱ्यांना आर्थिक प्रोत्साहन देऊन त्यांच्या उत्पादनक्षमतेत वाढ करणे.
- कर्जाची परतफेड न करू शकलेल्या शेतकऱ्यांना मदत करणे.
३. योजनेची व्याप्ती:
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी 2017-18, 2018-19 व 2019-20 या तीन आर्थिक वर्षांमध्ये कोणत्याही दोन वर्षांमध्ये पीक कर्ज घेतलेले असणे आवश्यक आहे.
४. लाभार्थी निवड:
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी पुढील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- 2017-18, 2018-19 व 2019-20 या तीन आर्थिक वर्षांमध्ये कोणत्याही दोन वर्षांमध्ये पीक कर्ज घेतलेले असणे.
- कर्ज परतफेड करण्यास असमर्थ असणे.
- कर्जामध्ये उशीर झालेला असणे.
५. लाभ:
या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना पुढीलप्रमाणे लाभ देण्यात येतात:
- कमाल ५० हजार रुपयांपर्यंतचा प्रोत्साहन लाभ.
- कमाल ५० हजार रुपयांपर्यंतच्या कर्जाची परतफेड वगळण्यात येते.
- उर्वरित कर्जाची परतफेड करण्यासाठी सवलतीच्या दराने कर्ज उपलब्ध करून देण्यात येते.
६. अर्ज प्रक्रिया:
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी पुढील प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते:
- महात्मा ज्योतीराव फुले कर्जमुक्ती योजना अर्ज भरणे.
- आवश्यक कागदपत्रे जमा करणे.
- कृषी विभाग व बँकेच्या पडताळणीनंतर लाभ मिळणे.
७. नवीन गुंतागुंत:
29 जुलै 2022 रोजी शासनाने या योजनेत काही बदल केले आहेत. या नव्या बदलांमुळे या योजनेचा लाभ घेणे अधिक सोपे झाले आहे. या नव्या बदलांची माहिती पुढीलप्रमाणे आहे:
- 2017-18, 2018-19 व 2019-20 या तीन आर्थिक वर्षांमध्ये कोणत्याही दोन वर्षांमध्ये पीक कर्ज घेतलेले असणे आवश्यक.
- कमाल ५० हजार रुपयांपर्यंतचा प्रोत्साहन लाभ.
- उर्वरित कर्जाची परतफेड करण्यासाठी सवलतीच्या दराने कर्ज उपलब्ध करून देण्यात येतो.
८. महत्त्वाचे मुद्दे:
या योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये काही महत्त्वाचे मुद्दे आहेत, ज्यांकडे लक्ष द्यावे लागेल:
- शेतकऱ्यांना योजनेबाबत पूर्ण माहिती पुरवणे.
- अर्ज प्रक्रियेत होणाऱ्या अडचणी दूर करणे.
- योजनेचा लाभ वेळेत शेतकऱ्यांना मिळण्याची व्यवस्था करणे.
- योजनेच्या अंमलबजावणीत पारदर्शकता व जबाबदारीची निर्माण करणे.
महात्मा ज्योतीराव फुले कर्जमुक्ती योजना ही शेतकऱ्यांच्या सबलीकरणासाठी महत्त्वाची आहे. या योजनेमधून शेतकऱ्यांना आर्थिक प्रोत्साहन मिळत असून, त्यांच्या उत्पादनक्षमतेत वाढ होण्यास मदत होत आहे. या योजनेच्या अंमलबजावणीमध्ये काही आव्हानांना सामोरे जावे लागत असले, तरी सरकार व शेतकरी यांच्या सहकार्याने या योजनेचा लाभ अधिक गरजू शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचविता येईल.
