Ladaki Bahin Yojana शासनाच्या उपक्रमांमधल्या ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ योजना महाराष्ट्र सरकारकडून राबविण्यात येणारी ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ ही योजना महत्त्वाची ठरणार आहे. या योजनेतून राज्यातील लाभार्थी महिलांना महत्त्वाचा लाभ मिळणार आहे.
महाराष्ट्र सरकारने हा उपक्रम मध्य प्रदेश सरकारच्या ‘लाडली बहना’ योजनेच्या धर्तीवर सुरू केला आहे. मध्य प्रदेशात ही योजना प्रचंड लोकप्रिय ठरली होती. नुकत्याच झालेल्या लोकसभा निवडणुकीत भाजपला मध्य प्रदेशात याचा मोठा फायदा झाला होता. महाराष्ट्रातही या योजनेने घराघरात प्रवेश केल्याने उपयोगी ठरणार आहे.
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेत 21 ते 60 वर्षे वयोगटातील महिलांना मोफत रोख लाभ दिला जाणार आहे. या योजनेत लाभार्थी महिलांना दरमहा 1500 रुपये मिळणार आहेत. सरकारने यासाठी वार्षिक 46,000 कोटी रुपये निधी उपलब्ध करून दिला आहे.
या योजनेसाठी पात्रता ठरविताना ठराविक निकष लागू केले जाणार आहेत. राज्याच्या महाराष्ट्रातील रहिवासी असणे, वार्षिक उत्पन्न 2.50 लाख रुपये पेक्षा कमी असणे, विवाहित किंवा विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्ता आणि निराश्रित महिला असणे अशा अटी पात्रतेच्या काही निकष असणार आहेत. त्यामुळे या योजनेतून जास्तीत जास्त महिलांना लाभ मिळेल.
लाभार्थी महिलांच्या नोंदणीसाठी काही कागदपत्रं जमा करणे आवश्यक आहे. त्यामध्ये आधारकार्ड, रेशनकार्ड, उत्पन्न दाखला, रहिवासी दाखला, बँक पासबुक अशी कागदपत्रं जमा करावी लागतील. सेतू केंद्रांवरून किंवा पोर्टलवरून ऑनलाइन या योजनेसाठी अर्ज भरता येईल. त्यांना अर्ज करता येत नसल्यास अंगणवाडी केंद्रातून मदतही मिळेल.
शासनाकडून राबविण्यात येणाऱ्या या योजनेची विशेष वैशिष्ट्ये म्हणजे प्रत्येक महिन्याला या लाभार्थी महिलांना 1500 रुपये रोख रक्कम मिळणार आहे. त्यामुळे या महिलांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होईल. दुसरं महत्त्वाचं म्हणजे यातील लाभार्थी महिला ज्या कुटुंबातील असतील त्या कुटुंबाच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होण्यास मदत होणार आहे.
आर्थिक अडचणीतील महिलांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यासाठी हा निधी महत्त्वाचा आधार बनणार आहे. त्यामुळे या योजनेमुळे महाराष्ट्रातील महिलांना मोठा लाभ होईल असा अंदाज व्यक्त करण्यात येत आहे.
तत्त्वत: ही योजना चांगली असली, तरी काही गूढ मुद्दे नक्कीच असणार आहेत. उदाहरणार्थ, जुन्या पेन्शन योजनेच्या नाराज कर्मचाऱ्यांसाठी किंवा इतर कोणत्याही सरकारी नोकरी करणाऱ्या कुटुंबांसाठी ही योजना कशी राहील, हा एक महत्त्वाचा प्रश्न आहे. कारण त्यांच्याकडील पगारातूनही काही रक्कम वसूल केली जाऊ शकते.
तसेच अर्ज करण्यासाठी आवश्यक असणारी कागदपत्रं जमा करणे काही महिलांना एक अडचणीचा मुद्दा ठरू शकतो. या महिलांना अंगणवाडी केंद्रामार्फत मदत देण्यात येणार असली, तरी त्यांच्याकडे कागदपत्रं जमा करण्यात काहीशी अडचणी येऊ शकतील.
आणखी एक मुद्दा म्हणजे या अटींमध्ये काही काळ बदल होऊ शकतील कि नाही, हाही महत्त्वाचा प्रश्न आहे. कारण राजकीय संदर्भातून पारदर्शकता पूर्णपणे असेल असं नाही. महिलांच्या कल्याणासाठी विविध योजना करण्यात येत असले, तरी थेट लाभ मिळण्यामध्ये अडचणी येऊ शकतात.
सर्वसाधारणपणे ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण’ हि योजना महाराष्ट्रातील आर्थिक दृष्ट्या कमकुवत असलेल्या महिलांच्या उत्थानासाठी खूप महत्त्वाची ठरणार आहे. कारण या योजनेतून त्यांना महिन्याला मोठा आर्थिक लाभ मिळणार असून, त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होणार आहे.
