E-Shram Card Hafta केंद्र सरकारने मागील काही काळात असंघटित क्षेत्रातील कोट्यवधी कामगार व मजुरांसाठी ई-श्रम कार्ड योजना सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत असंघटित क्षेत्रातील कामगार आणि मजुरांना ई-कार्ड देण्यात आला असून त्यांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत करण्याचा प्रयत्न केला आहे.
ई-श्रम कार्डचे फायदे:
- आर्थिक मदत: ई-श्रम कार्डधारकांना महिन्याला ₹1,000 ची आर्थिक मदत देण्यात येत आहे. ही मदत त्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा करण्यात येते. या मदतीमुळे या कामगारांना त्यांच्या दैनंदिन गरजा पूर्ण करण्यास मदत होत आहे.
- विविध सुविधा: ई-श्रम कार्डमुळे या कामगारांना शिक्षण, आरोग्य आणि रोजगार संधी मिळण्यास मदत होत आहे. केंद्र आणि राज्य सरकारकडून या कामगारांना विविध सवलती आणि सुविधा देण्यात येतात.
- तांत्रिक सुविधा: ई-श्रम कार्ड हे डिजिटल कार्ड असून ते कागदी असू शकत नाही. ई-श्रम कार्ड धारकांना केंद्र व राज्य सरकारच्या संबंधित वेबसाइटवर त्यांचा लाभ तपासता येतो.
ई-श्रम कार्ड योजनेची ओळख
ई-श्रम कार्ड ही केंद्र सरकारची महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेसाठी ‘ई-श्रम पोर्टल’ नावाचे एक वेब पोर्टल सुरू करण्यात आले आहे. या पोर्टलवर असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना नोंदणी करता येते. त्यानंतर ई-श्रम कार्ड प्राप्त होते. या कार्डधारकांना केंद्र व राज्य सरकारच्या विविध योजनांचा लाभ मिळतो.
या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे असंघटित क्षेत्रातील कामगार व मजुरांना त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी आर्थिक मदत देणे व सरकारच्या विविध सुविधा उपलब्ध करून देणे. या कामगारांकरिता ई-श्रम कार्ड हा एक प्रकारचा ‘सामाजिक सुरक्षा क्रमांक’ म्हणून काम करतो.
ई-श्रम कार्डची नोंदणी कशी करावी?
ई-श्रम कार्डची नोंदणी करण्यासाठी कोणत्याही कामगाराने केंद्र सरकारच्या ‘ई-श्रम पोर्टल’वर जावे लागते. या पोर्टलवर कामगाराची नोंदणी करण्यात येते. नोंदणी करताना कामगाराचा आधार कार्ड नंबर, मोबाइल नंबर आणि बँक खाते क्रमांक यांची माहिती द्यावी लागते. वैयक्तिक माहिती भरून नोंदणी केल्यानंतर कामगाराला ई-श्रम कार्ड प्राप्त होते.
या कार्डधारकांना महिन्याला ₹1,000 ची आर्थिक मदत देण्यात येते. ही मदत सरकारकडून कार्डधारकांच्या बँक खात्यात थेट जमा करण्यात येते. यासह या कार्डधारकांना शिक्षण, आरोग्य व रोजगार क्षेत्रात विविध सुविधा मिळतात.
ई-श्रम कार्ड लाभार्थी यादी कशी पाहावी?
ई-श्रम कार्डची लाभार्थी यादी पाहण्यासाठी कार्डधारकाला ‘ई-श्रम पोर्टल’वर जावे लागते. या पोर्टलवर ‘लाभार्थी स्थिती तपासा’ हा पर्याय उपलब्ध आहे. तेथे कार्डधारकाला त्याचा लेबर कार्ड नंबर किंवा युनिफाइड अकाउंट नंबर (UAN) आणि आधार कार्ड नंबर भरावा लागतो. त्यानंतर ‘शोध’ क्रिया केल्यास कार्डधारकाची लाभार्थी स्थिती दिसून येते.
ई-श्रम कार्ड लाभार्थी यादीत नाव आढळल्यास, कार्डधारकाला त्याच्या बँक खात्यात महिन्याला ₹1,000 इतकी आर्थिक मदत दिली जाते. तसेच या यादीत असणाऱ्या कार्डधारकांना शिक्षण, आरोग्य व रोजगार क्षेत्रातील विविध सुविधांचा लाभ मिळतो.
लाभार्थी यादीत नाव नसल्यास, कार्डधारकाला त्याच्या पात्रतेबद्दल माहिती मिळू शकते. एखाद्या कारणास्तव कार्डधारकाचे नाव यादीत नसल्यास, तो कार्डधारक ‘ई-श्रम पोर्टल’वरील नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करू शकतो.
मुख्य वैशिष्ट्ये:
- कोट्यवधी असंघटित क्षेत्रातील कामगार व मजुरांना ई-श्रम कार्ड वाटप करण्यात आले आहेत.
- ई-श्रम कार्डधारकांना महिन्याला ₹1,000 ची आर्थिक मदत देण्यात येत आहे.
- ई-श्रम कार्डमुळे या कामगारांना शिक्षण, आरोग्य व रोजगार क्षेत्रातील सुविधा मिळू शकतात.
- ई-श्रम कार्डधारकांची नोंदणी ‘ई-श्रम पोर्टल’वर करता येते.
- कार्डधारकांची लाभार्थी स्थिती ‘ई-श्रम पोर्टल’वरून तपासू शकतात.
अशाप्रकारे ई-श्रम कार्ड योजनेमुळे असंघटित क्षेत्रातील कामगारांच्या जीवनमानात सुधारणा होण्यास मदत होत आहे. तसेच या कामगारांना विविध सरकारी सुविधांचा लाभ मिळत असल्याने त्यांच्या कल्याणात वाढ होत आहे.
