dearness allowance केंद्र सरकारने नुकतीच एक महत्त्वपूर्ण घोषणा केली आहे, जी देशभरातील लाखो सरकारी कर्मचारी आणि पेन्शनधारकांसाठी आनंदाची बातमी आहे. सरकारने महागाई भत्त्यात (डीए) मोठी वाढ करण्याचा निर्णय घेतला असून, तो आता 46 टक्क्यांवरून 50 टक्क्यांपर्यंत वाढवण्यात आला आहे. या निर्णयाचा थेट फायदा सुमारे 49.18 लाख केंद्र सरकारी कर्मचारी आणि 67.95 लाख पेन्शनधारकांना होणार आहे.
वित्त मंत्रालयाने जारी केलेल्या कार्यालयीन आदेशानुसार (ऑफिस मेमोरंडम), ही वाढ कर्मचाऱ्यांच्या मूळ वेतनावर आधारित असेल. महत्त्वाचे म्हणजे, ही वाढ 7व्या वेतन आयोगाच्या वेतन संरचनेनुसार लागू होणार आहे. यात विशेष वेतन किंवा इतर अतिरिक्त भत्त्यांचा समावेश नाही. महागाई भत्ता हा कर्मचाऱ्यांच्या वाढत्या राहणीमान खर्चाला सामोरे जाण्यासाठी दिला जाणारा अतिरिक्त भत्ता आहे.
या वाढीचे व्यावहारिक परिणाम समजून घेताना, एक महत्त्वाचे उदाहरण पाहू. जर एका पेन्शनधारकाला आधी दरमहा 16,606 रुपये मिळत असतील, तर आता त्याला 18,050 रुपये मिळतील. म्हणजेच दरमहा 1,444 रुपयांची वाढ होईल. ही वाढ विशेषतः महागाईच्या काळात कर्मचाऱ्यांना दिलासा देणारी ठरणार आहे.
महागाई भत्त्यातील या वाढीचा प्रभाव इतर भत्त्यांवरही पडणार आहे. घरभाडे भत्ता, बालशिक्षण भत्ता, बालसंगोपन भत्ता आणि वसतिगृह अनुदान यांमध्येही वाढ होणार आहे. उदाहरणार्थ, जे कर्मचारी भाड्याच्या घरात राहतात त्यांना घरभाडे भत्त्यात वाढ मिळेल. ज्या कर्मचाऱ्यांची मुले शिक्षण घेत आहेत त्यांना बालशिक्षण भत्त्याच्या रूपाने अतिरिक्त आर्थिक मदत मिळेल.
बदलीच्या वेळी मिळणाऱ्या वाहतूक भत्त्यातही वाढ होणार आहे. कर्मचाऱ्याला दुसऱ्या ठिकाणी बदली झाल्यास त्याचे सामान वाहतुकीसाठी अतिरिक्त रक्कम मिळेल. निवृत्तीनंतर मिळणाऱ्या ग्रॅच्युइटीच्या कमाल मर्यादेतही वाढ करण्यात आली आहे, जे निवृत्त होणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसाठी आर्थिक सुरक्षितता वाढवणारे पाऊल आहे.
गणवेश भत्ता आणि दैनिक भत्त्यातही वाढ होणार आहे. ज्या कर्मचाऱ्यांना गणवेश वापरणे बंधनकारक आहे त्यांना गणवेशासाठी अधिक रक्कम मिळेल. स्वतःचे वाहन वापरणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना प्रवास खर्चासाठी अतिरिक्त रक्कम मिळेल. दैनंदिन खर्चासाठी मिळणाऱ्या भत्त्यातही वाढ होणार आहे.
या निर्णयाचा विशेष प्रभाव सशस्त्र दलांच्या कर्मचाऱ्यांवरही पडणार आहे. त्यांचाही महागाई भत्ता 50 टक्क्यांपर्यंत वाढवण्यात आला आहे. तथापि, लष्करी आणि रेल्वे कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या संबंधित मंत्रालयाकडून स्वतंत्र सूचना मिळतील.
महागाई भत्त्याच्या गणनेत एक महत्त्वाचा नियम लक्षात घेण्यासारखा आहे. जेव्हा भत्ता मोजला जातो, तेव्हा 50 पैसे किंवा त्याहून अधिक अपूर्णांक जवळच्या पूर्णांकात पूर्ण केले जातील. मात्र 50 पैशांपेक्षा कमी भाग विचारात घेतले जाणार नाहीत.
ही वाढ केवळ आर्थिक नाही तर सामाजिक दृष्टीनेही महत्त्वाची आहे. वाढत्या महागाईच्या काळात कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या कुटुंबाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी अतिरिक्त आर्थिक मदत मिळणार आहे. शिक्षण, आरोग्य आणि इतर मूलभूत गरजांसाठी अधिक निधी उपलब्ध होणार आहे.
प्रेस इन्फॉर्मेशन ब्युरोने (पीआयबी) केलेल्या या घोषणेमुळे केंद्र सरकारी कर्मचाऱ्यांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे. ही वाढ त्यांच्या कार्यक्षमता आणि कार्यप्रेरणा वाढवण्यास मदत करेल अशी अपेक्षा आहे. सरकारी यंत्रणा अधिक कार्यक्षम आणि प्रभावी होण्यास याची मदत होईल.
केंद्र सरकारने घेतलेला हा निर्णय लाखो कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी दिलासादायक ठरणार आहे. महागाई भत्त्यातील ही वाढ त्यांच्या आर्थिक स्थितीला बळकटी देणारी आणि राहणीमानाचा दर्जा उंचावणारी ठरेल.
