cotton prices महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या आर्थिक जीवनात कापूस पिकाचे अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी कापूस हे प्रमुख नगदी पीक असून, त्याला ‘पांढरे सोने’ असेही म्हटले जाते. कमी पाण्यात येणारे हे पीक दुष्काळी भागातील शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरले आहे. मात्र यंदाच्या हंगामात कापसाच्या बाजारभावांनी शेतकऱ्यांच्या अपेक्षांना पूर्णपणे साथ दिलेली नाही.
१५ फेब्रुवारी २०२५ रोजीच्या बाजारभावांचे विश्लेषण करता, महाराष्ट्रातील विविध बाजार समित्यांमध्ये कापसाच्या दरांमध्ये लक्षणीय तफावत दिसून येते. सर्वाधिक आवक हिंगणघाट बाजार समितीमध्ये नोंदवली गेली, जिथे ८,५०० क्विंटल कापूस विक्रीसाठी आला. येथे सरासरी भाव ७,२०० रुपये प्रति क्विंटल राहिला, तर जास्तीत जास्त भाव ७,३२५ रुपये नोंदवला गेला.
सावनेर बाजार समितीमध्ये दुसऱ्या क्रमांकाची सर्वाधिक आवक नोंदवली गेली. येथे ४,००० क्विंटल कापसाची आवक झाली, आणि भाव सातक्याने स्थिर राहिले. किमान आणि कमाल दरांमध्ये फारशी तफावत नव्हती, दोन्ही भाव ७,००० ते ७,०२५ रुपयांच्या दरम्यान होते. हे दर्शवते की या बाजारपेठेत कापसाच्या गुणवत्तेत एकसमानता होती.
हे पण वाचा:
बजेटमध्ये सोने आणि चांदीच्या किमतीत विक्रमी घसरण, जाणून घ्या आजचा नवीनतम दर Record breaking in gold
पुलगाव बाजार समितीमध्ये ३,३२५ क्विंटल कापसाची आवक नोंदवली गेली. येथे मात्र दरांमध्ये मोठी तफावत दिसली. किमान दर ६,४०० रुपये होता, तर कमाल दर ७,२७५ रुपयांपर्यंत गेला. ही तफावत कापसाच्या गुणवत्तेतील फरकामुळे असू शकते.
पारशिवनी बाजार समितीत २,४६७ क्विंटल आवक नोंदवली गेली. येथील सरासरी भाव ६,९८० रुपये राहिला, जो राज्यातील इतर बाजारपेठांच्या तुलनेत मध्यम श्रेणीत येतो. सिंदी (सेलू) येथे २,०१० क्विंटल कापसाची आवक झाली, आणि येथील सरासरी भाव ७,२२० रुपये राहिला, जो तुलनेने चांगला म्हणावा लागेल.
समुद्रपूर बाजार समितीत १,४३१ क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथे किमान दर ६,५०० रुपये होता, तर कमाल दर ७,२०० रुपयांपर्यंत गेला. धामणगाव रेल्वे येथे १,२०० क्विंटल आवक नोंदवली गेली, आणि येथील भाव सर्वाधिक स्थिर राहिले. किमान आणि कमाल दरांमध्ये केवळ ५० रुपयांची तफावत होती.
देऊळगाव राजा येथे ९०० क्विंटल कापसाची आवक झाली. येथील सरासरी भाव ७,१०० रुपये राहिला. उमरेड बाजार समितीत ५४७ क्विंटल आवक नोंदवली गेली, तर भद्रावती येथे ४९८ क्विंटल कापूस विक्रीसाठी आला. वरोरा-शेगाव येथे सर्वात कमी म्हणजे ४०६ क्विंटल आवक झाली, मात्र येथील दरांमध्ये मोठी तफावत दिसली.
एकूणच बाजारभावांचे विश्लेषण करता, बहुतांश बाजार समित्यांमध्ये कापसाचा सरासरी भाव ६,८०० ते ७,२०० रुपयांच्या दरम्यान राहिला. मात्र काही ठिकाणी गुणवत्तेनुसार दरांमध्ये मोठी तफावत दिसली. विशेष म्हणजे, मोठ्या आवकीच्या बाजारपेठांमध्ये भाव तुलनेने स्थिर राहिले, जे बाजाराच्या सकारात्मक स्थितीचे निदर्शक मानले जाते.
यंदाच्या हंगामात दिवाळीच्या काळात कापसाच्या दरांमध्ये घसरण झाली होती. याचे प्रमुख कारण म्हणजे सणासुदीच्या खर्चासाठी अनेक शेतकऱ्यांनी एकाच वेळी कापूस बाजारात आणला, ज्यामुळे जास्त आवक आणि कमी मागणी यांचा परिणाम भावांवर झाला. मात्र आता परिस्थिती हळूहळू सुधारत असल्याचे दिसते.
कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी सध्याचे बाजारभाव समाधानकारक नसले, तरी स्थिर आहेत. विशेषतः विदर्भ आणि मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांसाठी कापूस हे महत्त्वाचे पीक असल्याने, त्यांच्या हिताच्या दृष्टीने बाजारभावांवर सातत्याने लक्ष ठेवणे आवश्यक आहे. शासनाने किमान आधारभूत किंमत वाढवून आणि खरेदी केंद्रे सुरू करून शेतकऱ्यांना दिलासा देण्याची गरज आहे.