ration card holders रेशन कार्ड ही अनेक देशांमध्ये सरकारद्वारे कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांना जारी केलेली महत्त्वाची ओळखपत्रिका आहे. या कार्डद्वारे अन्नधान्य, तेल, साखर आणि इतर जीवनावश्यक वस्तू मोफत किंवा अनुदानित दरात खरेदी करता येतात.
रेशन कार्ड हा सरकारच्या सार्वजनिक वितरण प्रणालीचा (PDS) एक महत्त्वाचा भाग आहे. या प्रणालीद्वारे सरकार कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांसाठी अन्न सुरक्षा उपलब्ध करून देते. रेशन कार्डमुळे लाभार्थींना त्यांच्या दैनंदिन जीवनासाठी आवश्यक असणाऱ्या वस्तू सुलभ प्रवेशाद्वारे मिळू शकतात.
भारतासह अनेक देशांमध्ये रेशन कार्ड वितरण प्रणाली उपलब्ध आहे. प्रत्येक देशात या प्रणालीचे काही वेगवेगळे नियम आणि अटी असतात. मात्र, सर्वसाधारणपणे या कार्डधारकांना गहू, तांदूळ, साखर, दालिमे, तेल आणि मीठ याप्रमाणे जीवनावश्यक वस्तू मोफत किंवा कमी दरात मिळतात.
हे पण वाचा:
या महिलांना मिळणार नाही 4500 रुपये! आत्ताच पहा यादीत नाव Mukhyamantri Ladki Bahin Yojana
भारतातील रेशन कार्ड प्रणाली:
भारतात रेशन कार्ड मुख्यत: कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांपर्यंत अन्न सुरक्षा पुरवण्यासाठी वापरली जाते. कुटुंबाचे उत्पन्न आणि कुटुंबातील सदस्यांची संख्या या आधारावर त्यांना रेशन कार्ड मिळते. जेवढे कमी उत्पन्न, तेवढी जास्त मदत.
रेशन कार्डचा उपयोग करून कुटुंबांना तांदूळ, गहू, दालिमे, तेल, साखर आणि मीठ या जीवनावश्यक वस्तू मोफत किंवा अनुदानित दरात मिळतात. काही राज्ये शिक्षण सुविधा, आरोग्य सुविधा किंवा नागरी पुरवठा याप्रमाणे अन्य लाभही देतात.
रेशन कार्ड मिळविण्यासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया प्रत्येक राज्यात वेगवेगळी असते. सामान्यतः स्थानिक पंचायत किंवा नगरपालिका कार्यालयात अर्ज करावा लागतो. याकरिता आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र, उत्पन्नाचा दाखला, घरपट्टी, पाणीपट्टी आणि इतर कागदपत्रे सादर करावी लागतात.
रेशन कार्डमुळे होणारे लाभ:
रेशन कार्डमुळे कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांना त्यांच्या दैनंदिन आवश्यकतांसाठी महत्त्वाच्या वस्तू मिळण्याचा लाभ होतो. या कार्डमुळे त्यांच्या आर्थिक बोजाही कमी होतो.
रेशन कार्ड सरकार आणि नागरिकांमधील एक महत्त्वाचा दुवा आहे. यामुळे सरकारला कमी उत्पन्न असलेल्या नागरिकांच्या आवश्यकता किती आहेत, हे कळते. त्यामुळे सरकार त्यांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी योग्य उपाययोजना करू शकते.
रेशन कार्डच्या माध्यमातून सरकारला अन्नधान्य उत्पादक शेतकरी आणि उत्पादक यांचे उत्पादन खरेदी करता येते. याचा लाभ शेतकऱ्यांनाही होतो.
रेशन कार्डची आवश्यकता:
सध्या जगभरातील सर्वच देशांमध्ये कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांचा मोठा वाढता प्रवाह आहे. अन्न आणि जीवनावश्यक वस्तूंच्या किमती वाढल्याने त्यांच्या जगण्यात मोठी अडचण निर्माण होत आहे. अशा परिस्थितीत रेशन कार्डची भूमिका महत्त्वाची ठरते.
कोविड-19 महामारीच्या काळात देखील रेशन कार्डधारकांना त्यांच्या दैनंदिन वाढत्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी मदत झाली. कार्यकाळात लोकांनी गरम अन्नाची आणि पोषक आहाराची मदत मिळाली.
म्हणूनच, कमी उत्पन्न असलेल्या कुटुंबांसाठी रेशन कार्ड ही एक महत्त्वाची योजना आहे. या कार्डमुळे त्यांच्या कुटुंबाची अन्न सुरक्षा वाढत असून, आर्थिक ताण देखील कमी होतो.
आगामी काळात रेशन कार्ड उपक्रमातील पूरक योजना आणि तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे या कार्डला अधिक उपयुक्त बनविण्याचा प्रयत्न होत आहे. हे कार्ड महत्त्वाचे ठरणार असून, भविष्यात आणखी जास्त लाभार्थी त्याचा लाभ घेऊ शकतील.