New scheme of the Agriculture भारतातील कृषी विभाग शेतकऱ्यांना जैविक शेतीकडे वळवण्यासाठी विशेष प्रयत्न करत आहे. या प्रयत्नांचा एक महत्त्वपूर्ण भाग म्हणजे जैविक शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी विशेष प्रोत्साहन योजना. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना एक लाख रुपयांपर्यंतचे बक्षीस देण्यात येणार आहे.
जैविक शेतीचे महत्त्व आणि फायदे: जैविक शेती ही निसर्गाशी सुसंगत अशी शेती पद्धत आहे. या पद्धतीमध्ये रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर टाळून नैसर्गिक पद्धतींचा अवलंब केला जातो. जैविक शेतीमुळे जमिनीची सुपीकता वाढते, पर्यावरणाचे संरक्षण होते आणि शेतीमधून मिळणारी उत्पादने आरोग्यदायी असतात. याशिवाय, जैविक उत्पादनांना बाजारपेठेत चांगला भाव मिळतो, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यास मदत होते.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि पात्रता: या योजनेत सहभागी होण्यासाठी शेतकऱ्यांनी जैविक पद्धतीने शेती करणे आवश्यक आहे. कृषी विभागाने 31 डिसेंबरपर्यंत ऑफलाइन अर्ज स्वीकारण्याची मुदत ठेवली आहे. या योजनेत सहभागी होण्यासाठी शेतकऱ्यांनी खालील निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
हे पण वाचा:
बजेटमध्ये सोने आणि चांदीच्या किमतीत विक्रमी घसरण, जाणून घ्या आजचा नवीनतम दर Record breaking in gold
- शेतीमध्ये रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर न करणे
- पीक अवशेषांचा योग्य वापर करणे
- जैविक खते आणि जीवाणू खतांचा वापर करणे
- वर्मी कंपोस्ट युनिटची स्थापना आणि वापर
- जैविक बियाणे वापरणे आणि त्यांची प्रक्रिया करणे
निवड प्रक्रिया आणि मूल्यांकन: शेतकऱ्यांची निवड करताना विविध घटकांचा विचार केला जातो. यामध्ये प्रामुख्याने:
- सरकारी किंवा खाजगी प्रमाणीकरण
- वर्मी कंपोस्ट युनिटची कार्यक्षमता
- जैविक बियाणे प्रक्रिया आणि वापर
- कीटक आणि रोग व्यवस्थापन पद्धती
- हिरवळ खतांचा वापर
- जैविक उत्पादनांची निर्यात क्षमता
- जैविक शेतीसंबंधित साहित्य निर्मिती
- मातीची गुणवत्ता आणि चाचणी अहवाल
योजनेचे लाभ आणि प्रोत्साहने: या योजनेअंतर्गत निवड झालेल्या शेतकऱ्यांना अनेक लाभ मिळतात:
- एक लाख रुपयांपर्यंतचे आर्थिक प्रोत्साहन
- जिल्हा आणि उपजिल्हा पातळीवर पुरस्कार
- जैविक शेती प्रशिक्षण
- तांत्रिक मार्गदर्शन
- बाजारपेठेशी जोडणी
- प्रमाणीकरण सहाय्य
जैविक शेतीला भविष्यात मोठ्या संधी आहेत. जागतिक बाजारपेठेत जैविक उत्पादनांची मागणी वाढत आहे. मात्र, या क्षेत्रात काही आव्हानेही आहेत:
- प्रमाणीकरण प्रक्रियेची जटिलता
- जैविक उत्पादनांच्या विपणनातील अडचणी
- उत्पादन खर्चातील वाढ
- तांत्रिक ज्ञानाची आवश्यकता
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे: योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी खालील गोष्टींची काळजी घ्यावी:
- अर्ज करण्याची अंतिम मुदत (31 डिसेंबर) लक्षात ठेवावी
- आवश्यक कागदपत्रे पूर्ण असावीत
- जैविक शेतीच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करावे
- नियमित प्रशिक्षण कार्यक्रमांना उपस्थित रहावे
- मातीची आणि उत्पादनांची नियमित तपासणी करावी
जैविक शेती ही भविष्यातील शेतीची गरज आहे. सरकारच्या या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना जैविक शेतीकडे वळण्यास प्रोत्साहन मिळत आहे. या योजनेचा लाभ घेऊन शेतकरी आपल्या शेतीचे उत्पन्न वाढवू शकतात तसेच पर्यावरणाच्या संरक्षणातही योगदान देऊ शकतात. जैविक शेतीमुळे मिळणारी उत्पादने आरोग्यदायी असल्याने त्यांना बाजारात चांगला भाव मिळतो. शेतकऱ्यांनी या संधीचा लाभ घेऊन जैविक शेतीकडे वळावे आणि आपल्या शेतीचे स्वरूप बदलावे.
सरकारी योजनांचा लाभ घेऊन जैविक शेतीकडे वळणे हे शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरेल. यामुळे त्यांचे उत्पन्न वाढेल, जमिनीची सुपीकता टिकून राहील आणि पर्यावरणाचेही संरक्षण होईल.
