या नागरिकांचे बँक खाते होणार बंद! RBI चा नवीन नियम लागू bank accounts

bank accounts बँकिंग क्षेत्र मोठ्या वेगाने बदलत आहे. या बदलत्या परिस्थितीत ग्राहकांच्या गरजा आणि बँकांच्या धोरणांमध्ये सातत्याने बदल होत असतात. याच पार्श्वभूमीवर येस बँक आणि आयसीआयसीआय बँक यांनी 1 मे 2024 पासून अंमलात आणलेल्या नवीन नियमांमुळे बँकिंग व्यवहारांवर लक्षणीय परिणाम होणार आहे. या बदलांचा सविस्तर आढावा घेऊया.

येस बँकेच्या नवीन धोरणांमध्ये सर्वात महत्त्वाचा बदल म्हणजे विविध प्रकारच्या बचत खात्यांसाठी किमान सरासरी शिल्लक रकमेत केलेली वाढ. प्रोमॅक्स खात्यासाठी आता किमान 50,000 रुपयांची सरासरी शिल्लक ठेवणे बंधनकारक करण्यात आले आहे.

याशिवाय, बँकेने काही विशिष्ट प्रकारची खाती बंद करण्याचाही निर्णय घेतला आहे. यामध्ये ऍडव्हान्टेज वूमन सेविंग अकाउंट, प्रिव्हिलेज अकाउंट आणि येस सेविंग सिलेक्ट खात्यांचा समावेश आहे. या खात्यांची सुरुवात ग्राहकांच्या विशिष्ट गरजा लक्षात घेऊन करण्यात आली होती, परंतु आता ती बंद करण्यात येत आहेत.

बचत खात्यांच्या विविध श्रेणींमध्येही बदल करण्यात आले आहेत. प्रो प्लस एस एस खात्यासाठी आता किमान 25,000 रुपयांची शिल्लक आवश्यक असेल आणि या खात्यासाठी शुल्काची कमाल मर्यादा 750 रुपये निश्चित करण्यात आली आहे. तर प्रो श्रेणीतील बचत खात्यांसाठी किमान शिल्लक 10,000 रुपये ठेवणे बंधनकारक असेल. या खात्यांसाठीही शुल्काची कमाल मर्यादा 750 रुपये निश्चित करण्यात आली आहे.

आयसीआयसीआय बँकेनेही आपल्या सेवा शुल्कांमध्ये लक्षणीय बदल केले आहेत. डेबिट कार्डच्या वार्षिक शुल्कामध्ये मोठी वाढ करण्यात आली असून, ते आता 2,000 रुपये निश्चित करण्यात आले आहे. मात्र, ग्रामीण भागातील ग्राहकांसाठी हे शुल्क वार्षिक 99 रुपये एवढे मर्यादित ठेवण्यात आले आहे. या निर्णयामागे शहरी आणि ग्रामीण भागातील आर्थिक परिस्थितीतील फरक लक्षात घेण्यात आला आहे.

चेकबुक सुविधेमध्येही बदल करण्यात आले आहेत. वर्षातील पहिल्या 25 पानांच्या चेकबुकसाठी कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही. मात्र, त्यानंतरच्या प्रत्येक पानासाठी 4 रुपये शुल्क आकारले जाईल. IMPS व्यवहारांसाठी रकमेनुसार वेगवेगळे शुल्क आकारले जाणार आहेत. हे शुल्क 2 रुपयांपासून 15 रुपयांपर्यंत असू शकेल आणि ते व्यवहाराच्या रकमेवर अवलंबून असेल.

बँकांनी केलेल्या या बदलांचा ग्राहकांवर नक्कीच परिणाम होणार आहे. विशेषतः किमान शिल्लक रकमेत केलेली वाढ अनेक छोट्या बचतदारांसाठी आव्हानात्मक ठरू शकते. मात्र, बँकांच्या दृष्टीने हे बदल त्यांच्या व्यवसाय मॉडेलला अधिक कार्यक्षम आणि टिकाऊ बनवण्यासाठी आवश्यक असल्याचे दिसते.

ग्राहकांनी या बदलांची योग्य ती दखल घेऊन आपली बँकिंग व्यवहार पद्धत त्यानुसार समायोजित करणे महत्त्वाचे आहे. विशेषतः ज्या ग्राहकांची खाती बंद होणार आहेत, त्यांनी वेळीच पर्यायी व्यवस्था करणे गरजेचे आहे. तसेच, नवीन किमान शिल्लक रकमेची मर्यादा पाळण्यासाठी आर्थिक नियोजन करणे आवश्यक ठरणार आहे.

डिजिटल बँकिंगच्या वाढत्या वापरामुळे बँकांचे व्यवसाय मॉडेल बदलत आहे. ग्राहकांच्या सवयी आणि अपेक्षाही बदलत आहेत. अशा परिस्थितीत बँकांनी केलेले हे बदल त्यांच्या दीर्घकालीन व्यवसाय धोरणाचा भाग असल्याचे दिसते. मात्र, या बदलांमध्ये ग्राहकहिताचा विचार किती प्रमाणात करण्यात आला आहे, हा महत्त्वाचा प्रश्न आहे.

सध्याच्या स्पर्धात्मक बँकिंग क्षेत्रात ग्राहकांकडे अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. त्यामुळे बँकांनी केलेले हे बदल त्यांच्या ग्राहक संख्येवर काय परिणाम करतील, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. विशेषतः छोट्या बचतदारांना आकर्षित करण्यासाठी आणि टिकवून ठेवण्यासाठी बँकांना नवीन धोरणे आखावी लागतील.